Çocuk ve Ergen

Kardeş Kıskançlığı Nedir?

Kardeş kıskançlığı normal kıskançlık tanımının altından ortaya çıkmıştır. Kıskançlık duygusu bazı çalışmalarda var olması gereken normal bir duygu olarak ifade edilir. Diğer yandan bazı çalışmalarda ise kişinin kendisinde eksik hissettiği durumlardan ortaya çıkan zarar verici bir duygu olarak tanımlanmaktadır. Kıskançlık duygusunun normal bir duygu olmaktan çıktığı zaman dilimlerinde kişinin yaşam kalitesini de bu oldukça etkiler. Kardeş kıskançlığındaki süreç çocuk , anne ve baba ilişkisini kapsar. Çocuk bazı zamanlarda annesini de kıskanır. Çünkü anne ilgi ve sevgi kaynağıdır. İlgi ve sevgi kaynağını kaybetmek ya da paylaşmak istemez. Bu yüzden yeni doğan ve aileye yeni katılan kardeşe karşı bir kardeş kıskançlığı gelişir.
1. Kardeş Kıskançlığı Nasıl Oluşur
2. Kardeş Kıskançlığı Hangi Yaşlarda Başlar
3. Kardeş Kıskançlığı Nasıl Ortaya Çıkar
4. Kardeş Kıskançlığı Çocuğu Nasıl Etkiler
5. Kardeş Kıskançlığı Normal mi
6. Kardeş Kıskançlığının Belirtileri Nelerdir
7. Kardeş Kıskançlığı Durumunda Ne Yapılmalı
8. Kardeş Kıskançlığının Önüne Nasıl Geçilir

Kardeş Kıskançlığı Nasıl Oluşur?

Kıskançlığın doğuştan gelen değil sonradan öğrenilen bir duygudur. Kıskançlığın temelinde ise kişide var olan düşük özgüven ve yetersizlik duygusu vardır. Eğer ki kişi insan ilişkilerinde kendisini dışlanmış hissederse kıskançlık duygusu harekete geçer. Çünkü kıskandığı zaman tekrardan o duyguyu elde eder. Bir kazanç sağlayacağını düşünür. Eğer ki kıskanç olduğu durumlarda ilgi tekrardan kendisine dönerse bu kıskançlık davranışını ortaya koyma sıklığı artar. İleri düzeyde kardeş kıskançlığı durumu patolojik bir konudur. Bu durumda ise kişinin bir psikolojik destek alması da gerekir. Kıskanç kişilerin yaşam becerileri de oldukça sekteye uğrar. Daha stresli bir yaşamları olur, depresyon eğilimleri daha yüksektir. Kendilerini sık sık başkalarıyla kıyaslar, yetersizlik duyguları daha da artar.

Kardeş Kıskançlığı Hangi Yaşlarda Başlar

Kardeş kıskançlığı hangi yaşlarda başlar sorusuna yanıt genel olarak 2-6 yaş arasıdır. Çocuk bu yaşa kadar tam olarak durumun farkına varmaz. 2-6 yaş arası kendisini biraz daha fark eder. Bu tür durumlarda ilgiyi genelde kendi üstüne çekmek ister. Çocuk aileye yeni katılan üyeyi bir rakip olarak görür. Adler’in de belirttiği gibi çocuk artık tahtan düşmüştür. Bu yüzden ne yapıp edip tekrardan ilgiyi kazanması gerektiğini düşünür. Bu tür durumlarda da davranış değişikliği gayet normaldir. 2 yaşından önce çocuk bu durumu net olarak fark etmez. 7 yaşında sonra ise çocuk sebep sonuç ilişkisini daha kolay fark eder. Bu yüzden kıskançlıktan ziyade paylaşmayı ön plana çıkarır. Ancak bu demek değildir ki her çocukta benzer etkiler ortaya çıkacaktır. Kimi kardeş hiç kıskanmaz, kimisi ise büyük olmasına rağmen yine kıskanır. Bu tür durumlarda çocukları suçlamaktan ziyade anlamaya çalışmalıyız.

Kardeş Kıskançlığı Nasıl Ortaya Çıkar?

Kardeş kıskançlığı ‘nı ele alırken çocuğun ilk başta evde tek olduğu zamanları gözlemlemek gerekir. Çocuk tek başına evin hakimiyken anne ve babanın bütün ilgisi onun üzerindedir, odasında tek başına yaşıyordur, oyuncaklar sadece ona alıyordur. Ancak eve yeni bir aile üyesi katıldığında çocuk kendini tehlikede hissetmeye başlar. Sevgi ve ilgi bölünecektir, hatta yeni aile üyesiyle daha çok ilgilenilecektir çünkü yeni aile üyesi korunmasız ve bakıma muhtaçtır. Bu durumda çocuk, kardeşinin kendisinden daha az sevilmesini ister. Çünkü anne ve babasının kendisini eskisi kadar sevmeyeceğini düşünerek korku duymaya başlar. Annenin zamanının büyük bir kısmını çocuk bakımına ayırması, gelen bebeğin ilgi ve bakıma daha çok ihtiyacının olmasından dolayı çocuk kendisini bir kıyaslamanın içerisine sokar. Kardeşi doğmadan önce merkeze kendisini koyarken, çocuk doğduktan sonra dışlanacağını hisseder.

Eğer ki yeni doğan kardeşin bakımından kaynaklı olarak anne diğer çocuğa yeteri kadar zaman ayıramıyorsa, baba anneye bu süreçte destek olmuyorsa büyük çocuktaki kıskançlık belirtileri daha da artar. 1.5 ve 3.5 yaş arasında yaşanan bu süreç kıskançlığın daha şiddetli şekilde ortaya çıkmasına neden olacaktır. Bu yaş aralığı çocuklar için en duyarlı dönemdir.

Kardeş Kıskançlığı Çocuğu Nasıl Etkiler?

Kardeş kıskançlığının ortaya çıkması çocuğun çevresiyle tüm ilişkisini de derinden zedeler. Çocuk ilginin kaybolduğunu düşünerek kendisini mutsuz hisseder, mutsuz hissetmesi ise kendi içine kapanmasına neden olur, çevresindeki insanlarla olumlu ve dengeli bir ilişki kurmasını engeller. Çocuk sürekli huzursuzluk içerisindedir ve bu durumla nasıl baş edeceğini bilmiyordur.

Kardeş Kıskançlığı Normal Mi

Kardeş kıskançlığı normal mi sorusu hepimizi heyecanlandırır. Eve yeni bir üye geldiğinde ilk başlarda normal bir duygudur. Bazı durumlara kardeş ablayı ya da abiyi kıskanır. Bu durum eğer ki davranış ve uyum bozukluklarına neden olmuyorsa normaldir. Belli bir seviyede ve kontrol edilebilir düzeydeyse sorun olmaz. Ancak davranış bozuklukları ortaya çıkıyorsa o zaman destek alınması gerekir. Bu yüzden çocuğun davranışlarını takip etmemiz gerekir. Bazı durumlarda büyük çocuk kıskançlıktan dolayı gerileme davranışı sergiler.

  • Tırnak yeme
  • Parmak emme
  • Anne baba ile uyuma isteği
  • Alt ıslatma
  • Küçük yaş grubuna yönelik davranma
  • Biberondan süt içmiyorsa biberon talep etme
  • Altını bezletme isteği
  • Meme kullanma ya da anneyi emme isteği gibi durumlar ortaya çıkar.

Kardeş Kıskançlığının Belirtileri Nelerdir?

Çocuk aileye yeni katılan bir üyeyi gördüğünde davranışlarını yavaş yavaş ya da aniden değiştirmeye başlar. En temelde çocuk bu davranışları kardeşe zarar verme amacıyla değil ilgiyi üstüne çekme amacıyla yapar. Ebeveynlerin çocuğa anlayışlı yaklaşması, duygusunu fark etmeleri ve korkusunu anlamlandırıp uygun tepkiler vermeleri kıskançlığın doğru yönetilmesine yardımcı olur.

  • Kardeş kıskançlığı yaşayan çocuk gerileme davranışları yani bebeksi davranışlar gösterir. Bunlar; altını ıslatma, parmak emme ya da yazma emme, tekrar meme isteme, anneyi emmeye çalışma ya da bebek gibi davranma…
  • Daha önceki zamanlarda bıraktığı bazı davranışları tekrar istemeye başlar. Altının tekrardan bağlanılması, ayakta sallanılması, yemeği kendisinin değil de ebeveynleri tarafından yedirilmesi gibi
  • Ev yaşantısında öfkesini kontrol edemez. Hırçınlaşır. Bazen çevresine karşı huzursuzluğu o kadar fazla olur ki insanlara vurur ya da bağırır. Böylece içinde var olan öfkesini dışa vurmuş olur.
  • Uykuya dalamaz. Ya da uyumakta güçlük çeker. Bu tür durumlar uyku kalitesini de bozar. Bazı zamanlarda rüyalarında korktuklarını, anne ya da babasıyla birlikte yatmak istediklerini söylerler.
  • Yemek yemezler ya da yemek yerken oldukça huysuz olurlar. Bazen bu durumda kilo kaybı ya da aşırı yemek yemekten kaynaklı kilo fazlası olur.

Diğer Belirtiler Nelerdir?

Kardeş kıskançlığı ;

  • Tırnak yemeye başlayabilirler.
  • Konuşurken kekeleyebilirler.
  • Eğer okula gidiyorsa okulda karnı ağrır. Mide bulantısı olur.  Okula gitmek istemiyorum der. Hastayım der. Aynı davranışları okula gitmeden evde de yapar.
  • Huysuzluklarını ve öfkelerini ifade edemedikleri durumda içe kapanırlar, sessiz kalırlar.
  • Anne ve babalarına kendilerini artık sevmedikleri yönünde şikayette bulunurlar, kendilerini değersiz hissederler.
  • Eve gelen kardeşle ilgilenmez. Kardeşlerini görmezden gelir.
  • Bebeğin ihtiyacı olan anlarda bir bahane bularak annesinin ya da babasının kendisiyle ilgilenmesini sağlamaya çalışır.
  • Önceden öğrendiği, tek başına yapabileceği bazı davranışları yapmayı bırakır. Bu davranışlar tuvalete gitmek, yemek yemek, üstünü değiştirmek vs olur. Bu tür durumlarda ebevynlerinden destek ister.
  • Kardeşlerinin evden ne zaman gideceklerini merak ederler, hatta bazen kovmaya çalışır.
  • Bazen çevredeki hayvanlara zarar verir.
  • Kardeşine vurmak ya da zarar vermek isteyebilirler.
  • Kardeşiyle alay etmeye ya da yanından kovmaya başlayabilirler

Kardeş Kıskançlığı Durumunda Ne Yapılmalıdır?

Bu tür durumlarda baskıcı ve otoriter bir tutum sergilemek zarar verir. Ebeveynler daha anlayışlı ve duygu odaklı olmalıdır. Çocuk için bir risk söz konusudur. Öncelikle yeni kardeşin çocuk için bir risk olmadığı davranışlarla ya da yaş dönemin göre uygun bir anlatım tarzıyla çocuğa anlatılmalıdır.

Çocuk ve aile arasındaki bağ kuvvetlendirilmelidir. Bu yüzden ebeveynler çocuğun duygusu fark etmelidir. Duygusunun anlaşıldığını hisseden çocuk ailesine karşı olan güvenini tekrardan kazanacaktır.

Kardeş Kıskançlığının Önüne Nasıl Geçilir

Kardeş kıskançlığının önüne nasıl geçilir sorusuna yanıt bulmak istemeniz gayet normal. Çünkü aile içindeki tüm çocukların huzur içerisinde yaşamına devam etmesini istersiniz. Bu tür durumlarda çocuğun duygusunu anlamak gerekir.

  • Kıyaslayıcı cümleler kurmayın.
  • Yaşından fazla sorumluluk vermeyin.
  • Ek sorumluluk yüklemeyin.
  • Sen artık abisin gibi cümleler çocuğu üzer. Çünkü o da hala çocuk.
  • İki kardeşe de eşit zaman ayırmaya çalışın.
  • Yeni doğan çocuğun anneye daha çok ihtiyacı var. Bu yüzden baba diğer çocukla eşit sürede vakit geçirmeye çalışsın.
  • Kardeşe karşı olumlu davranışları pekiştirin.
  • Olumsuz davranışlar sonucunda çocuğu asla cezalandırmayın!
  • Yapmaması gereken hareketi değil yapması gereken hareketi anlatın.
  • Bazı durumlarda kardeşiyle ilgilenmesini isteyin. Örneğin bez değiştirirken bez getirmesini isteyin.
  • Ortak etkinlikler ayarlayın.
  • Kardeşinin olacağını çocuğa anlatın.
  • Merak ettiği soruları uygun şekilde yanıtlayın.
  • Yanıt bulamadığınız sorular için uzmandan destek alın.
  • “Kardeşini kıskanıyor musun” sorusunu asla sormayın.
  • Diğer aile üyelerinden de aynı ilgi ve sevgiyi göstermesini isteyin.
  • Unutmayın, bugüne kadar tüm ilgi ve sevgi onun üstündeydi. Paylaşmak biraz acı verici olabilir!

Yetişkinlikteki kıskançlık için seven insan kıskanır mı yazımızı mutlaka okuyun!

Hemen Seans Al

Çocukla kardeşlik kıskaçlığı zamanında ortaya çıkan davranışlarıyla baş edebilmek adına uzmanlarımız Nagihan ERGÜN , Ecem ÜZÜLMEZ   seans alabilir ve online terapiye başlayabilirsiniz.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir