Çoklu Zeka Kuramı Nedir

Çoklu Zeka Kuramı; eğitimlerde uygulanan ve öğrenmeyi arttıran bir öğrenme kuramıdır. Gardner tarafından ortaya koyulan kuram, bireylerin yeteneklerini, anlama düzeyini ve bilişsel kapasitelerini araştırmış ve incelemiştir. Gardner yapmış olduğu kuramsal çalışma sonucunda çoklu zeka kuramını sekiz farklı zekadan oluştuğunu ifade etmiştir. Çoklu Zeka Kuramı ’nın basamakları; sözel dilsel zeka, mantıksal matematiksel zeka, görsel uzaysal zeka, müziksel ritmik zeka, bedensel kinestetik zeka, sosyal zeka, içsel zeka ve doğacı zeka olmak üzere sekiz boyuttan oluştuğunu ifade etmiştir. Çoklu Zeka Kuramı; kişilerde her zeka alanından olduğunu ancak farklı boyut ve farklı şekillerde ortaya çıktığını ifade etmektedir. Çünkü insanların yetenekleri ve ilgileri bu zeka boyutlarının gelişimini etkilemektedir.

Zeka Nedir?

Zekanın tam olarak ifade edilmiş ve kabul görmüş bir tanımı henüz yoktur. Ancak genel anlamda zeka bireyin kendisine has özellikler içeren, karmaşık ve soyut davranışları ortaya koyabilme, zihinsel becerisini kullanabilme, bu şartlar altında kaygısını ve stresini kontrol edebilme, heyecanını el altında tutma becerisi olarak ifade edilir. Diğer yandan ise zeka bireyin düşündüğünü yaşantısına bilinçli olarak aktarmasına ilişkin yetenek olarak ifade edilir.

Thorndike ise çoklu zeka kuramının farklı bileşenlerinin olduğunu ifade etmiştir.

Soyut düşünme, sayı ve soyut sembolleri anlamada ve ifade etmekte soyut zekayı,

Sosyal beceri- kişilerarası ilişkiler anlamında sosyal zekayı,

Psikomotor becerilerle anlama kısmında ise makanik zekayı tanımlamıştır.

Çoklu Zeka Kuramının İlkeleri Nelerdir?

Çoklu zeka kuramı doğuştan gelmektedir. Bu noktada her birey çoklu zeka boyutlarına sahiptir. Bu zeka türleri her insanda farklı boyutta vardır. Ancak kişiye özgü bir zeka profili oluşturmak ve ortaya koymak kişinin kendi özellikleriyle ilgilidir. Bütün zeka kuramları dinamik ve canlıdır. Bu noktada gelişebilir, geliştirilebilir, değişebilir ve tanımlanabilir. Bu anlamda tüm zeka düzeyleri desteklenerek geliştirilebilir ya da ihmal edildiği takdirde zayıflayabilir, bu noktada canlıdır diyebiliriz. Her bireyin zeka gelişimi bireysel olarak değerlendirilir. Bu yüzden bireysel gelişim ve değişim direkt olarak zekayı da etkilemektedir. Bu noktada bireysel farklılıklardan dolayı her zeka boyutu kendi içinde hafıza, dikkat, algı ve problem çözme açısından farklı bir çözüme sahiptir. Bu noktada kişinin yaşamış olduğu ortamı, sosyal çevreyi, aile ilişkisini, kültürü ve genetik özellikleri zekadan ayrı tutamayız. Zeka boyutu kullanılırken tek bir zeka boyutu kullanılmaz, diğer zeka boyutları da kullanılır. Bu açıdan zeka çok boyutludur ve kendi içerisinde ise bir bütünü simgeler.

Sözel- Dilsel Zeka Nedir?

Sözel-dilsel zeka bir kişinin iletişim dilini kullanabilmesine yönelik becerisini ifade eder. Kişinin anadilini sözlü ve yazılı olarak kullanabilmesini içerir. Çoklu Zeka Kuramı için önemli bir alandır. Eğer ki kişi kendisini hem yazı dilinde hem de konuşma dilinde net bir şekilde ifade ediyorsa, vurgulara ve tonlamalara hakimse, hitap yeteneği güçlüyse sözel dilsel zekası gelişmiş diyebiliriz. Bu anlamda ülkemizde test ve yazılıya dayalı sınav sisteminde en çok işe yarayan zeka modellerinden birinin sözel-dilsel zeka olduğunu ifade etmek mümkündür. Özellikle anlatmayı, dinlemeyi, merak etmeyi severler. İletişim kurmayı , insanlarla sosyal ilişkilerini arttırmaktan hoşnutluk duyarlar.

Mantıksal-Matematiksel Zeka Nedir?

Diğer bir çoklu zeka kuramı bölümüdür. Sayılarla düşünme, rakamları kullanabilme ve anlamlandırma kısmında ortaya çıkmaktadır. Bu kişiler sayıları çok etkili şekilde kullanırlar. Böylece neden sonuç ilişkisini çok rahat oluşturabilirler. Sayılarla düşünme zekası olarak ifade edebiliriz. Bu alanda ülkemizde önem arz eden zeka modellerinden biridir.

Görsel-Uzaysal Zeka Nedir?

Şekil, renk ve görsel anlamda ifade edilir. Bu noktada çok boyutlu düşünmeyi ve algılamayı ifade eder. Görsel kısımda oldukça güçlüdürler, resimler imgeler , şekiller ve görseller çok önemlidir. Bu zeka modeline sahip kişiler hayal kurmayı, sanatla ilgilenmeyi, ayrıntılarla ilgilenmeyi, olaylara karşı bakış açılarını değiştirmeyi, görsellere dayalı çalışmalar yapmayı severler. Böylece görsel kısmı daha kolay kullandıkları için daha kolay öğrenirler. Öğrenme becerileri daha yüksektir. Uzaysal zekası yüksek olduğu için yaşanılan olaylara daha farklı bakış açısıyla da yaklaşabilirler.

Müziksel-Ritmik Zeka Nedir?

Ses, ritim gibi müzikle tanımlanan kısımlarda kendilerini daha net ifade edebilirler. Farklı sesleri tanıma, sesleri anlamlandırma kısmında dikkat çekici farklılıkları vardır. Düşüncelerini ve değerlendirmelerini müzik temelli gerçekleştirirler. Seslere karşı duyarlılıkları, işitsel anlamda da diğer insanlardan daha farklı olmalarını sağlar. Psikomotor becerileri de yüksektir.

Bedensel Kinestetik Zeka Nedir?

Bedensel hareketlere, davranışlara, esneklik ve hıza dayalı bir zeka modelidir. Bu kişiler hareketleriyle kendilerini net olarak ifade edebilirler. Hareketledirler, rol yapmayı severler ve bu konuda usta sayılırlar. Ellerini yeri geldiğinde çok iyi kullanabilirler. Bu kişiler vücudunun bir bölümünü zekalarıyla birleştirerek yaşamlarına devam ederler. Dans etmekten çok zevk alırlar. Gezi gözlem kısımlarıyla oldukça fazla ilgilenirler. Diğer çoklu zeka kuramı basamaklarına göz atmaya devam edelim.

Sosyal Zeka Nedir?

Bireyler arası zekadır. İnsanlarla ilişkileri, ekip olarak çalışma, sosyal beceri, ikna becerisi ön plandadır. Empatik düzeyleri yüksektir. İnsanları anlamakta ustadırlar. Genel anlamda sosyal bilimler üzerine uzmanlaşırlar. Çok okurlar, araştırmayı ve çalışmaları severler. Çevrelerinde aranılan ve sevilen kişilerdir. Kolaylıkla uyum sağlar ve insanlar tarafından kabul edilirler.

İçsel Zeka Nedir?

Bireysel ya da öze dönük zekadır. Bu kişiler özgürlüklerine düşkündürler. Bireysel olarka çalışmaktan hoşlanırlar. Kendisine yönelik düşünmeyi, kendi performansını ortaya koymayı severler. Genelde grup çalışmalarından ziyade bireysel çalışmaları tercih ederler. Kendisine olan güveni ve inancı yüksektir. Duygu ve düşüncelerini tereddüt etmeden ortaya koyar ve ifade eder. Kendilerini bu noktada çok iyi tanırlar. Hoşuna giden ya da gitmeyen kısımları daha net ayırt ederler. Eleştirel düşünme becerileri yüksektir.

Doğacı Zeka Nedir?

Özellikle çevrelerinde var olan canlıları sınıflandırmayı seven zeka tipidir. Hayvan ya da bitkilere yönelik araştırma yapmayı severler. Varlıkların dünya üzerindeki amaçlarını, etkilerini araştırmayı ve anlamlandırmayı severler. Böylece doğayla birleştiklerini, kendilerine daha fazla döndüklerini ve daha fazla anlam kazandıklarını düşünürler.

Çoklu Zeka Kuramı ile ilgili yazılarımız devam edecek.